به گزارش فارس، گرایش جوانان به رشته ورزشی پرورش اندام و به قولی تب بدنسازی در كشور ما بالاست كه علل و عوامل خاص خود را دارد. در این بین مسئله استفاده جوانان از داروهای نیروزای غیرمجاز هم بسیار شایع است تا جایی كه به قول اكثر ورزشكاران حرفهای و كارشناسان مصرف نكردن مواد نیروزا در ورزش پرورش اندام به خصوص در رده حرفهای ناممكن است.
اما كارشناسان معتقدند مصرف مواد نیروزا آن هم به صورت مجاز باید فقط برای رده حرفهای مطرح باشد ولی به دلیل تأثیر بسیار سریع داروها و مكملهای غیرمجاز كه متأسفانه اثر آنها بسیار كوتاه مدت نیز هستند ورزشكاران به استفاده از این مواد گرایش پیدا میكنند و البته دچار عوارض بسیاری از جمله افسردگی، پرخاشگری، ناتوانی جنسی، سكته، خونریزی داخلی، تشنج، پوكی استخوان، لرزش دست و پا، كابوس، خودكشی و قتل مبتلا میشوند.
در این میان بیان تكه كلامهای مانند اینكه «میخواهی آرنولد بشی» در محیط های ورزشی پرورش اندام و حتی كوچه و خیابان بسیار شنیده میشود. عرض اندام كردن برخی جوانان با پوشیدن لباسهای تنگ كه بیشتر اندام آنان را نشان دهد به خصوص در طول یك دهه اخیر با برگزاری مسابقات قویترین مردان آهنین بسیار در جامعه گسترش یافت.
متأسفانه گاهی مصرف مواد نیروزا منجر به قتل و قربانی گرفتن ورزشكاران نیز شده است كه بررسی علل و عوامل آن خود حدیث مفصلی است با این حال لطفعلی پوركاظمی، رئیس فدراسیون پزشكی ورزشی ایران انكار نمی كند كه استفاده از داروهای غیرمجاز و مواد نیروزا در ورزش پرورش اندام تأثیر به سزایی در وقوع چنین رخدادهای تلخ در سطح جامعه است.
یكی از محلهای فروش داروهای نیروزای غیرمجاز خود باشگاههای پرورش اندام است. علت آن هم شاید این باشد كه عملكرد باشگاههای پرورش اندام به تدریج از تیررس نظارتها خارج شده است تا به آنجا كه در این مراكز تحت عناوین مختلف داروها و مكملهای غذایی و ورزشی كه عمدتاً به صورت غیرمجاز و قاچاق و بدون هیچ گونه نظارت بهداشتی وارد كشور میشوند در اختیار مصرف كنندگان قرار میگیرد بی آنكه به عوارض آنها توجهی شود.
* نبود پزشك به علت بدهكاری و كمبود بودجه باشگاهداران
--------------------------------------------------------------------------
رئیس فدراسیون پزشكی ورزشی ایران میگوید: بله، علت آن هم این است كه متأسفانه بسیاری از باشگاههای ورزشی كشور توسط افرادی تأسیس و اداره میشود كه با مشكلات متعددی از جمله بدهكاری و كمبود بودجه مواجه هستند و فرد باشگاه دار به علت این بدهیها نمیتواند پزشكی برای ورزشكاران باشگاه استخدام كند زیرا هزینههای آن بالا است.
در بند 3 ماده 59 قانون مجازات تصویب نامه هیئت وزیران در سال 70 در زمینه مصرف مواد نیروزا قید شده است كه فدراسیون پزشكی ورزشی و اداره تربیت بدنی در زمان ارائه مجوز به باشگاهها به جد به باشگاهداران توصیه میكند كه بر تعهد خود برای استخدام و بكارگیری پزشكان و مشاوران ورزشی همت كنند و از فروش مواد نیروزا به طور جد خودداری كنند. با این حال مشاهدات و اطلاعات موجود حاكی از آن است كه نارسایی و ابهام این ماده قانونی آن را در حد یك نوشته بی اثر خلاصه كرده است.
در هر حال با استناد به این قوانین در باشگاههای ورزشی مصرف موادنیروزا ممنوع است. غالب هورمونهایی كه توسط مربیان و مدیران برخی از باشگاهها در صورت نبود مشاور و پزشك ورزشی توصیه و فروخته شود غیرقانونی است.
پوركاظمی در این باره میگوید: مربیانی كه با هماهنگی و مشورت هیئت پزشكی این مكملها را توصیه و ترغیب كنند اشكالی ندارد ولی باید ورزشكاران آگاه باشند كه مربی نمیتواند مكمل را در باشگاه بفروشد و حتماً هر توصیهای برای استفاده از مكملهای مجاز باید با هماهنگی پزشك صورت پذیرد.
* راستش اول هیكل بعد سلامتی
-----------------------------------------
یاسر یكی از جوانانی است كه ماهانه چند جلسه به باشگاهی كه سه جلسه تمرین در آن 25 هزار تومان شهریه دارد میآید و ساعاتی را در این باشگاه تمرین میكند وی در پاسخ به این پرسش كه پرورش اندام را آیا برای سلامتی انتخاب كردی یا حجیم كردن اندام؛ میگوید: خداییش اول برای گنده كردن هیكلم و بعد برای سلامتی، آخه وقتی هیكل آدم بزرگ باشه یه ابهت خاصی آدم پیدا میكنه. تو خیابون هم مردم به آدم بابت هیكل قشنگ احترام میگذارند.
وی كه علت دیگر انتخاب رشته پرورش اندام را ساعات مناسب و تعداد زیاد باشگاهها در نقاط مختلف شهر عنوان میكند، ادامه میدهد: «به هر حال برای یه جوون هیكل قشنگ خیلی مهمه و خب وقتی هیكلتم گنده میكنی ورزش كردی دیگر خب سلامتی هم باهاش میاد ولی در كل بدنسازی تو بورسه و خیلی راحت میتونی هر جا بری و تمرین كنی».
یاسر در پاسخ به این پرسش كه تا حالا شده از مواد نیروزا استفاده كنی با جدیت میگوید: نه اصلاً درسته برای قشنگی هیكلم اومدم بدنسازی ولی از مواد نیروزا استفاده نكردم آخه عوارض داره، كچلی میاره؛
وی كه در ادامه سؤالات به تمرین شكم مشغول میشود در پاسخ به این پرسش كه در باشگاه چه زمانی به پزشك مراجعه میكنی با تعجب میگوید: كدام پزشك ما كه اصلاً پزشك نداریم مگه باید باشگاه پزشك داشته باشه ما وقتی میایم باشگاه با مربی صحبت میكنیم، اونم به ما برنامه تمرین میدهد،
یاسر در پاسخ به این پرسش كه هنگام آسیب دیدگی به چه كسی مراجعه میكنی و چه زمانی نزد مشاوره ورزشی میروی، پاسخ میدهد: آسیب هم اگر ببینیم پیش مربیمون میریم اصلاً مشاور ورزشی نداریم هر چی هست میریم پیش همین مربیه حالا خیلی هم آسیب بد ببینیم میریم دكتر كه در بیرون باشگاه است.
* كسب مدال در سریعترین زمان به قیمت جان
--------------------------------------------------------
استفاده از مكملها و تقویت كنندهها برای افزایش كاذب قدرت بدنی به شكل روز افزونی بین ورزشكاران شایع شده است و در همه محورهای ورزشی به خصوص پرورش اندام سعی میشود كه به وسیله این مواد و سایر شیوهها منافع ظاهری ولی زودگذر برای ورزشكار فراهم شود. پوركاظمی عنوان میكند كه برخی ورزشكاران برای اینكه بتوانند زودتر به مدال، افتخار و پول برسند عجله دارند و از مواد نیروزا برای قهرمانی استفاده میكنند.
مصرف هر یك از انواع خوراكی و تزریقی مواد نیروزا غیرمجاز و حتی مواد مجاز نیروزا مجاز بدون مشورت با پزشك باعث بروز عوارضی نظیر تغییر در میل جنسی، ناباروری، سرطان پروستات، بروز اختلالات رفتاری، كوتاهی قد، بروز صفات ثانویه جنسی زودرس، ریزش مو و دهها نوع آسیب دیگر میشود.
شهرام فرجزاده متخصص پزشك ورزشی معتقد است: مصرف مكملهای غذایی بدون نظر پزشك ورزشی یا متخصص تغذیه باعث ایجاد اختلالاتی در سلامت ورزشكاران میشود اما گرایش غلطی در اكثر ورزشكاران ما حاكم است كه بیش از حد پروتئین مصرف كنند در صورتی كه نیاز آنها به پروتئین تا حد خاصی بوده و بقیه پروتئین دریافتی دفع میشود.
كارشناسان علمی و ورزشی از تبعات ناخوشایند اقتصادی و نتایج سوءجسمی استفاده از داروهای می گویند و آن را زمینه ساز اعتیاد به مواد مخدر میدانند.
با وجود این به علت قیمت بالای مكملهای غذایی در مقایسه با قیمت ناچیز داروهای استروئیدی در باشگاههایی كه افراد كم درآمد و قشر متوسط جامعه حضور دارند طبیعتاً استفاده از این داروها افزایش مییابد در حالی كه در مراكزی كه مكملهای غذایی استفاده میشود مصرف داروهای هورمونی و استروئیدی كمتر است.
خیرالله غلامی، رئیس انجمن داروسازی بالینی ایران نیز معتقد است نیاز به مكملهای غذایی و مواد تقویت كننده در اصل نیاز كاذبی است كه از طریق مربیان بدنسازی و برخی باشگاهها بر جامعه تحمیل شده است، چنانچه ورزشهای قهرمانی و آن هم در سطح تیمهای ملی نیاز و تمایل به مصرف این قبیل مواد دارند از مجرای قانونی و پس از مشورت با پزشكان متخصص میتوانند اقدام به مصرف این مواد یا حتی درخواست واردات موردی این تركیبات در صورت عدم وجود آن در داخل كشور را كنند.
* مواد نیروزای غیرمجاز سرطان زا هستند و مشكلات جنسی به همراه دارند
-------------------------------------------------------------------------------------
ابراهیم صالحی، معاون دارو و غذای دانشگاه علوم پزشكی مازندران با تأكید بر عدم استفاده از داروهای نیروزا توسط ورزشكاران میگوید: بیشتر این مكملهای ورزشی سرطان زا است اما استفاده از این داروها در دورههای تحصیلی راهنمایی، دبیرستان و دانشگاهها وجود دارد و نوجوانان و جوانان در معرض آسیب استفاده از داروهای مكمل و روانگردان قرار دارند كه بسیار نگران كننده است.
وی میافزاید: نگرانی از عوارض ناشی از تستسترون در داروهای مكمل ورزشی بسیار است و داروهایی كه در بدنسازی استفاده میشود میتواند عوارض جنسی هم داشته باشد.
پوركاظمی، رئیس فدراسیون پزشكی ورزشی ایران نیز با بیان اینكه استفاده از مكملهای ورزشی مجاز و غیرمجاز از زاویه اخلاقی و قانونی به طور كنترل شده صورت نمیپذیرد، میگوید: استفاده از داروهای دوپینگی كه متاسفانه در ورزش كشور به وجود آمده مانند اعتیاد در جامعه ورزشی رسوخ كرده است و باعث ایجاد تبعات برای برخی از رشتههای ورزشی به خصوص پرورش اندام شده است.
پوركاظمی با اشاره به اینكه بسیاری از داروها و مكملهای نیروزای غیرمجاز و حتی مجازی كه بدون هماهنگی پزشك مصرف شود میتواند باعث خشونت و بیماریهای مختلف شوند، ادامه میدهد: مواد و مكملهای نیروزای مجاز كه توسط وزارت بهداشت تأیید شدهاند بدون خطر در داروخانهها به فروش میرسند ولی متأسفانه برخی با ورود مكمل خاصی با یك قوطی و تقسیم مواد آن در 20 قوطی دیگر و توزیع به صورت بستههای كوچك باعث خطرات متعددی برای ورزشكاران در باشگاههای ورزشی میشوند.
* شایعترین مواد نیروزای غیر مجاز و لیست مكملهای مجاز
-----------------------------------------------------------------
رئیس فدراسیون پزشكی ورزشی ایران به شایعترین مواد نیروزای غیر مجاز كه در بین ورزشكاران ایرانی رواج یافته است از جمله ناندرولون، تستسترون، متاندیون (متان)، هورمون رشد، انسولین، سوما، LH، HCG، كلنبوترول، فوروسماید (لازیكس)، آمفتامین (در ایران كراك با مخلوطی از آمفتامین و هروئین)، مت آمفتامین (شیشه)، دی اكسی مت آمفتامین (اكس)، كوكائین، مواد مخدر سنتی (حشیش و تركیبات تریاكی)، دگزامتازون، بتامتازون، پردنیزولون، هیدروكورتیزون، تریامسینولون، الكل، ایندرال (پروپرانول)، آتنولول اشاره میكند و میافزاید: البته مكملهای مجاز در آغاز مورد تأیید وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشكی قرار میگیرد.
پوركاظمی ادامه میدهد: مكملهای مجاز برای استفاده در ورزشهای حرفهای و قهرمانی كه مورد تأیید ستاد مبارزه با دوپینگ (نادو) نیز هست شامل استیمول، مگامس 400، كربومس، مسیووی، فایبر كلیر، ماكس گلوتامین، سنتری، وگان گلاتین اكی ناسه، سان كیست، ویتامین C و آنتی ایجینگ هستند.
وی به دیگر مكملهای مجاز برای استفاده در ورزشهای حرفهای و قهرمانی از جمله ال آرژی نین، ماكس كره آلكالین، آلگومد، ویتامین E 400، كافئین، ماكسی بكا و كیوماكس اشاره میكند و میگوید: ورزشكاران یا مربیان میتوانند مكملهای جدید وارداتی را نیز به آزمایشگاه ستاد ملی با دوپینگ واقع در مجموعه ورزشی انقلاب تهران برای آزمایش ارسال كنند تا وضعیت آنها از نظر مجاز یا غیر مجاز بودن اعلام شود.
* آمپول میزنی سریع بدنت گنده میشه
-------------------------------------------
سالار جوانی كه حدود 18 سال سن دارد و در باشگاه نیز برخی او را به عنوان كسی كه قبلاً داروی نیروزا مصرف كرده است، میشناسند در پاسخ به این پرسش كه چرا جوانان به داروهای نیروزای غیرمجاز رو میآورند، با ترس از اینكه ما مامور یا بازرس نباشیم، میگوید: من كه استفاده نمیكنم من خودم بیشتر برای سلامتی میام باشگاه ولی خب بعضیها از داروها و آمپول استفاده میكنند چون وقتی آمپول میزنی همون موقع كه مثلاً میخوای دمبل بازو بزنی خودت حس میكنی كه بازوت داره گنده میشه ولی خب اگر بدنسازی را بزاری كنار بدنت شدید افت میكند.
وی پس از مدتی كه اعتماد كرد در پاسخ به این پرسش كه میتونی مسئله گنده شدن بازو را تشریح كنی میگوید: خب قبلأ تجربه استفاده كردن از آمپول تستسترون داشتم خیلی هم زود بدن رو گنده میكنه خیلی جذابه ولی فایده نداشت چون وقتی برای یه مدتی نتونستم بدنسازی كار كنم بدنم وحشتناك افت كرد و خیلی حالم بد شد.
سالار ادامه میدهد: «اگر كسی بدنسازی را به طور طبیعی كار كنه بدنش حتی بعد از چند سال هم اگر ورزش نكنه همون طوری طبیعی باقی میمونه ولی مواد نیروزا به خصوص آمپول اولش خیلی حال میده چون واقعاً همون لحظه كه وزنه میزنی رشد سریع بدنت را متوجه میشی ولی باید خوب بخوری و ورزشتو كنار نذاری چون همون طوری كه سریع بدنت رشد میكنه از اون سریعتر بدنت افت میكنه ولی آدم مریض میشه كلیه هات درد میگیره، عصابت به هم میریزه اصلاً آمپول چیز خوبی نیست».
وی كه تجربه ناخوشایندی از استفاده مواد نیروزا غیرمجاز به خصوص آمپول تستسترون دارد در ادامه در پاسخ به این پرسش كه در باشگاه چطور از پزشك و مشاوره ورزشی استفاده میكنی، ادامه میدهد: اینجا كه دكتر نیست برای چی دكتر، مشاور هم مربیم آقا مهدی هست همیشه میرم پیش آقا مهدی خیلی خوبه.
* مردم مكملهای غذایی را با مواد نیروزا اشتباه میگیرند
---------------------------------------------------------------
حسینعلی شهریاری، رئیس كمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی نیز با اشاره به اینكه در قانون برنامه توسعه چهارم توسعه قید شده است كه مكملهای غذایی باید به صورت رایگان در دسترس سه دهك پایین جامعه قرار گیرد، میگوید: در بند واو ماده 95 برنامه چهارم توسعه مسئولان را مكلف كرده است تا در راستای سبد مطلوب غذایی برای خانوادههای سه دهك پایین جامعه فعالیتهای موثری را در زمینه مكملهای غذایی صورت پذیرد در حالی كه هنوز سطح فرهنگ و آگاهی مردم در شناخت تفاوت مكمل مجاز با غیرمجاز در جامعه مطلوب نیست.
وی با ابراز تاسف از جایگزینی مواد نیروزا به جای مكملهای غذایی در بین مردم میافزاید: از آنجایی كه فرهنگ سازی مناسبی در زمینه مكملهای غذایی صورت نگرفته است شاهد هستیم كه بعضی از مردم این مكملها را با مواد نیروزایی كه مشكلات فراوانی برای انسان به وجود میآورند اشتباه میگیرند.
* مربیان میگویند دارو قدرت تحمل و حجم عضلانی را افزایش میدهد
در حالی كه بسیاری از مربیان بدنسازی اعتقاد دیگری دارند، آنها برخلاف یافتههای پزشكی و تشخیص زیانبار بودن مصرف این مواد اظهار میكنند كه این داروها قدرت تحمل و حجم توده عضلانی را افزایش داده و زمان بازگشت را در هنگام استراحت كاهش میدهد. به علاوه بر رشد ساختمان بدن كمك میكند.
اما علیرضا ساربان، متخصص اورولوژی در پاسخ به ادعای برخی مربیان مبنی بر نیاز بدنی ورزشكاران به تقویت كنندهها میگوید: مطالعات متعددی در خصوص استفاده از هورمونهای بدنسازی كه به میزان زیاد و خودسرانه در باشگاههای بدنسازی استفاده میشود، صورت گرفته است كه اغلب آنها بیانگر عوارض خطرناك و حتی غیر قابل بازگشت این هورمونها هستند.
ساربان با اشاره به اینكه هورمونهای مصنوعی كه وارد بدن میشوند، عملكرد دستگاه ادراری تناسلی را دچار اختلال میكنند، میافزاید: با وجود اینكه بیشتر هورمونهای بدنسازی موجب تقویت و افزایش حجم عضلات بدن میشوند، اما در بلند مدت و حتی در كوتاه مدت با تأثیر بد سیستم تناسلی، باعث كاهش یا توقف فعالیت بیضه و تولید اسپرم شده و از این طریق خطر ناباروری را افزایش میدهد.
وی ادامه میدهد: متأسفانه برخی باشگاههای ورزشی به ویژه باشگاههای بدنسازی، از جوانان ورزشكار میخواهند كه برای افزایش توان عضلانی خود و بهبود كیفیت ورزشی، داروهای هورمونی مصرف كنند كه این اقدام بسیار خطرناك و مشكل آفرین خواهد بود.
احسان از جوانان دیگری كه در باشگاه پرورش اندام به طور مرتب و منظم در حال تمرین بود در پاسخ به این پرسش كه چرا جوانان به پرورش اندام بیشتر تمایل دارند و وضعیت پزشكی و مشاوره در این باشگاهها به چه صورت است، میگوید:« ای آقا، باشگاه بدنسازی مثل نقل و نبات همه جا پیدا میشه، هرجا میری صدتا باشگاه زدند خب جوانا هم خوششون میاد یه هیكل مشتی داشته باشند ولی خودم بیشتر برای سلامتی بدنم تقریباً عصرها بعد از كارم میام باشگاه بدنسازی تا بدنم آماده باشد».
وی ادامه میدهد: دكتر و مشاور هم تو باشگاههای بدنسازی كشكه، كی میتونه به یه پزشك ماهی خدا تومن بده كه بیاد باشگاه بدنسازی به جوونا مشاوره ورزشی و پزشكی بده؛ آره خب بعضی جاهای خیلی خاص پزشك داره ولی من كه عمرم تو ورزش به خصوص بدنسازی بوده میگم بیشتر از 80 تا 90 درصد باشگاهها دكتر و مشاور ورزشی ندارند یه جا هم دیدم كه دكتر داره ولی یادمه چند سال پیش بود و شهریهاش بیشتر از 50 هزار تومان بود حالا كه دیگر فكر میكنم خداتومن بگیرند مردم كه ندارند این پولها را پرداخت كنند.
وی به نظر خودش یك آماری هم از افرادی كه در باشگاه داروی نیروزای غیرمجاز استفاده كرده بودند، میگوید: بیشتر این بچهها را گیر میآرند و بهشون هزار تا كوفتو و زهرماری به خوردشون میدن، مثلاً اون پسره میبینی 18 سالشه قبلاً دارو مصرف كرده بهش هم بگی طفره میره كه مصرف نكردم البته همه این بچهها خیلی خوبند ولی خب دیگر جو هیكل وقتی میگردشون دیگر بیخیال سلامتی میشن چون فكر نمیكنند كه این آمپول این قدر براشون مضر باشد.
* نظارت ضعیف است
رئیس فدراسیون پزشكی ورزشی ایران میگوید: به دلیل نظارتهای نه چندان قوی سازمان تربیت بدنی و بخش نظارت بر داروی وزارت بهداشت و درمان، بحث مكملهای غذایی در گذشته به صورت جدی مطرح نشده بود اما حدود یك سالی است با همت كمیته مبارزه با دوپینگ بحث نظارتها به صورت جدیتر اعمال میشود.
وی اظهار میدارد: به واسطه قیمت بالای مكملهای غذایی در مقایسه با قیمت ناچیز داروهای استروییدی در باشگاههایی كه افراد كم درآمد و قشر متوسط جامعه حضور دارند طبیعتاً استفاده از این داروها افزایش مییابد در حالی كه در مراكزی كه مكملهای غذایی استفاده میشود مصرف داروهای هورمونی كمتر است
وی اضافه میكند: به دلیل ارزانی داروهای استروییدی برخی برای به دست آوردن این داروها كه در داروخانهها برای بیماران است خود را به انواع بیماری خاص زده تا بتوانند این داروها را با قیمت ارزانتر به دست آورند كه نظارت بیشتر وزارت بهداشت را در این زمینه میطلبد.
پوركاظمی میگوید: حدود 30 تا 40 هزار باشگاه ورزشی از جمله چند هزار سالن پرورش اندام در شهرهای مختلف كشور وجود دارد. اغلب این باشگاهها نه تنها فاقد استانداردهای لازم هستند چه بسا به علت ضعف بنیه علمی جوانان و تمایل و علاقه آنها به تغییر شكل و فرم بدنشان، آنها را با تشویق به مصرف انواع و اقسام داروهای زیان آور در معرض خطرات جدی قرار دهند، این در حالی است كه نطفه اعتیاد پنهان در باشگاههای بدنسازی شكل میگیرد اما هیچ یك از دستگاههای اجرایی در آیین نامه داخلی شان مسؤولیتی برای مقابله با آن در نظر نگرفتهاند.
حال وقتی صحبت از بدنسازی میشود، ناخودآگاه آدمی به یاد بدنهای عضلانی میافتد، اندامهایی تنومند و مردانه با هیبتی بزرگ و حتی زیبا ولی اینكه چطور میتوان دارای چنین بدنی شد مسالهای است كه ذهن بسیاری از جوانان را به خود مشغول كرده است به خصوص با عكسهای مجلات و فیلمهای كه قهرمانان آن تنومند هستند باعث شده است بازار باشگاههای بدنسازی بیش از پیش گرم و پر رونق شود.
شاید نفس گرایش جوانان به ورزش نقطه مثبتی در سلامت جامعه محسوب شود اما رواج استفاده از داروها و مواد نیروزای غیرمجاز در رشته ورزشی پرورش اندام به معضلی تبدیل شده است و معلوم نیست در مقابل این پدید مخرب كه سلامت جوانان و نسل مولد كشور را به خطر انداخته، چه كسی پاسخگوست؟
نظر شما